Kota Kinabalu: Malaysia mempunyai pilihan untuk mengetepikan perintah penimbangtara Sepanyol, Gonzalo Stampa untuk membayar USD14.92 bilion atau RM62.59 bilion kepada waris Sultan Sulu yang diputuskan pada perbicaraan di Mahkamah Arbitrasi di Paris, Perancis.
Presiden Persatuan Undang-Undang Sabah, Roger Chin, berkata Malaysia boleh membuat permohonan untuk mengetepikan anugerah atau perintah itu di Perancis, tempat anugerah berkenaan diberikan.
“Memandangkan Malaysia adalah ahli Konvensyen New York, ia bertanggungjawab untuk menguatkuasakan anugerah itu tetapi mempunyai pilihan untuk membuat permohonan untuk mengetepikan anugerah itu di Perancis, tempat anugerah itu diberikan,” katanya dalam satu kenyataan, hari ini.
Katanya, jika Malaysia enggan membuat pembayaran, Pihak Yang Menuntut juga mempunyai hak di bawah Konvensyen New York untuk menguatkuasakan pemberian terhadap aset negara Malaysia dalam mana-mana daripada 167 negara yang menandatangani konvensyen itu di seluruh dunia.
Roger menjelaskan, Pihak Yang Menuntut dalam timbang tara itu adalah pengganti-kepentingan kepada Sultan Sulu yang terakhir.
Katanya, Sultan Sulu menandatangani perjanjian pada 1878 dengan sekumpulan usahawan British dan Jerman untuk eksploitasi bahan galian dan hasil hutan di wilayah di bawah kawalannya, sebagai balasan kepada bayaran tahunan.
Hak usahawan itu, katanya kemudian diserahkan kepada negeri Sabah selepas kemerdekaannya pada 1963.
“Malaysia terus membuat pembayaran tahunan kira-kira USD1,000 tetapi berhenti membuat pembayaran pada 2013.
“Pihak Yang Menuntut menegaskan bahawa bekas Peguam Negara Malaysia, Tan Sri Tommy Thomas mengakui dalam autobiografinya bahawa tiada alasan undang-undang untuk Malaysia enggan meneruskan pembayaran dan negeri Sabah melanggar perjanjian itu.
“Tribunal, yang terdiri daripada penimbang tara tunggal Gonzalo Stampa, berpendapat bahawa perjanjian 1878 adalah perjanjian pajakan persendirian antarabangsa yang bersifat komersial.
“Beliau mendapati Perjanjian Timbang Tara tercermin dalam klausa timbang tara yang terkandung dalam Surat Ikatan,” katanya.
Jelasnya, pada 29 Mac 2019, Dewan Sivil dan Jenayah Mahkamah Tinggi Keadilan Madrid mengeluarkan Penghakiman 11/2019 sebelum ini juga mengekalkan Perjanjian Timbang Tara.
Penimbang tara itu, katanya mendapati Malaysia melanggar perjanjian dengan tidak meneruskan pembayaran setakat Januari 2012 dan kontrak itu telah ditamatkan.
“Tribunal berpendapat bahawa pihak yang menuntut berhak mendapatkan semula nilai pengembalian hak ke atas wilayah yang dipajak. Jumlahnya sebanyak USD14.92 bilion termasuk faedah pra-anugerah,” katanya.
Dalam pada itu, Roger berkata penghakiman Mahkamah Tinggi Sabah dalam kes Kerajaan Malaysia lwn Nurhima Kiram Fornan & Ors [2020] 2 SSLR telah berlaku sebaliknya.
Katanya, kerajaan Malaysia telah membawa tindakan terhadap Pihak Yang Menuntut dalam timbang tara untuk menghalang mereka daripada meneruskan timbang tara.
Kerajaan Malaysia juga katanya memohon pengisytiharan bahawa: (i) tiada perjanjian timbang tara antara pihak-pihak; (ii) tiada penepian kekebalan kedaulatan oleh Malaysia berkenaan dengan pertikaian itu; dan (iii) Malaysia adalah forum semula jadi dan wajar untuk menyelesaikan pertikaian hak wilayah yang timbul daripada surat ikatan penyerahan.
“Pihak Yang Menuntut tidak hadir dalam perkara mahkamah dan penghakiman telah diberikan kepada Malaysia.
“Secara ringkasnya, Mahkamah Tinggi memutuskan bahawa keperluan untuk mengemukakan pertikaian kepada Konsul Jeneral Baginda Britannic untuk Borneo tidak boleh ditafsirkan sebagai perjanjian timbang tara.
“Mahkamah Tinggi kemudian memutuskan bahawa jika peruntukan penyelesaian pertikaian boleh ditafsirkan sebagai perjanjian timbangtara, (i) ia kini tidak mampu dilaksanakan kerana jawatan Konsul Jeneral Baginda Britannic untuk Borneo tidak lagi wujud, (ii) saman yang dibawa oleh waris sedia ada kepada Sultan Sulu pada tahun 1939 di hadapan Mahkamah Tinggi Negeri Borneo Utara menunjukkan bahawa waris Sultan Sulu terdahulu telah mengakui bahawa tiada peruntukan timbang tara dalam surat ikatan penyerahan kuasa, dan (iii) tiada pertalian antara Sepanyol dan surat ikatan itu dan Sepanyol mempunyai hubungan jauh dengan pihak yang bertikai,” katanya.
Jelasnya, disebabkan Pihak Yang Menuntut tidak hadir ke prosiding mahkamah, penghakiman mahkamah ingkar telah dikeluarkan.
Beliau berkata, akan ada situasi yang sangat menarik sekiranya Pihak Yang Menuntut memutuskan untuk menguatkuasakan Anugerah sebagai Anugerah Konvensyen New York di negara asing di luar Malaysia.
Berbeza dengan bilangan penandatangan yang sangat besar di bawah Konvensyen New York, katanya Malaysia telah menandatangani perjanjian dua hala yang sangat terhad dengan negara asing untuk mengiktiraf dan menguatkuasakan penghakiman mahkamah Malaysia.
Katanya, walaupun Malaysia tidak muncul sebagai pihak dalam prosiding timbang tara antarabangsa, tidak seperti mahkamah Malaysia di mana penghakiman ingkar boleh dikeluarkan, adalah tidak mungkin untuk mengeluarkan
award ingkar dalam timbang tara antarabangsa.
“Ini bermakna tribunal timbang tara perlu melihat semua bukti, mendengar dan menguji saksi dan berpuas hati bahawa pihak yang menuntut dapat menjayakan tuntutannya.
“Ini juga bermakna berat yang diberikan kepada award timbang tara biasanya jauh lebih berat daripada berat yang diberikan kepada penghakiman mahkamah ingkar di mana penghakiman ingkar boleh diberikan secara automatik di bawah peraturan prosedur mahkamah.
“Mahkamah asing pada umumnya dianggap berkemungkinan perlu memberikan lebih berat dan keutamaan kepada kesimpulan yang diuji yang terkandung dalam anugerah timbang tara antarabangsa dan bukannya kepada kesimpulan yang belum diuji yang terkandung dalam penghakiman mahkamah ingkar,” katanya.
Roger berkata, ia akan menjadi situasi yang menarik dan masih perlu dilihat jika mahkamah asing akan memberi lebih keutamaan kepada Konvensyen New York daripada perjanjian dua hala berkaitan dengan penguatkuasaan timbal balik penghakiman mahkamah.
-Deasoka
